Pi Token là gì? Một cuộc phiêu lưu trong thế giới tiền điện tử
Đây không phải lời khuyên đầu tư. Hồn ai nấy giữ, tiền ai nấy xài. Đừng chơi ngu.
👋 Xin chào, tôi là Trí. Mỗi tuần, tôi chia sẻ các bài viết thú vị, các bản đồ tư duy (mind map) đơn giản và đẹp đẽ để giúp bạn và tôi có thêm kiến thức về nhiều thứ hữu ích hoặc vui vẻ.
Nếu bạn thấy bài hay, thì chia sẻ cho bạn bè và người thân quen 📩; nếu mà không hay hoặc dở, thì hãy thư lại cho tôi nha.
Hãy tưởng tượng bạn đang sống trong một thế giới nơi tiền không còn là những đồng xu hay tờ giấy mà bạn có thể sờ được. Thay vào đó, nó là những con số nhảy múa trên màn hình điện thoại, được tạo ra bởi những người thông minh ở đâu đó trong vũ trụ công nghệ. Bây giờ, hãy tưởng tượng có một nhóm người nói với bạn: "Này, bạn không cần máy tính siêu mạnh hay tốn điện để kiếm tiền điện tử đâu. Chỉ cần một chiếc điện thoại và vài cú chạm mỗi ngày thôi!" Đó chính là ý tưởng đằng sau Pi token – một loại tiền điện tử đang khiến hàng triệu người tò mò, trong đó có rất nhiều người Việt Nam.
Pi token là "đứa con tinh thần" của Pi Network, một dự án được khởi động vào năm 2019 bởi hai tiến sĩ từ Đại học Stanford: Nicolas Kokkalis và Chengdiao Fan. Mục tiêu của họ nghe có vẻ rất cao cả: làm cho tiền điện tử trở nên dễ tiếp cận với mọi người, kể cả những người không rành công nghệ hay không có tiền mua thiết bị đắt đỏ. Khác với Bitcoin – nơi bạn cần máy tính mạnh để "đào" coin bằng cách giải các bài toán phức tạp – Pi Network nói rằng bạn chỉ cần tải ứng dụng, nhấn một nút mỗi ngày, và voilà, bạn đã "đào" được Pi. Nghe có vẻ đơn giản đến mức khó tin, đúng không? Vậy hãy cùng đào sâu hơn một chút xem chuyện gì đang xảy ra.
Pi hoạt động như thế nào? Một câu chuyện về nút bấm và niềm tin
Hãy nghĩ về Pi Network như một game trên điện thoại mà bạn tham gia miễn phí. Bạn tải ứng dụng Pi Network, dùng mã mời từ một người bạn (vì bạn không thể tự đăng ký mà không có lời mời – một chiêu marketing khá thông minh), và sau đó mỗi 24 tiếng, bạn mở ứng dụng, nhấn nút hình tia sét. Thế là xong! Bạn được thưởng một ít Pi token. Không tốn điện, không cần máy móc, không đau đầu. Nhưng đây không phải là "đào" theo nghĩa truyền thống như Bitcoin. Thay vào đó, nó giống như bạn đang tích điểm trong một hệ thống mà giá trị của điểm vẫn chưa được xác định.
Pi Network chia quá trình phát triển của mình thành ba giai đoạn:
Giai đoạn 1: Thu hút người chơi – Đây là giai đoạn khởi đầu, nơi mọi người tải ứng dụng và bắt đầu "đào" Pi. Mục tiêu là xây dựng một cộng đồng lớn. Hiện tại, Pi Network tự hào có hơn 60 triệu người dùng trên toàn cầu, trong đó Việt Nam là một "điểm nóng" với hàng triệu người tham gia.
Giai đoạn 2: Xây dựng hệ thống – Họ bắt đầu triển khai blockchain (một dạng "sổ cái" kỹ thuật số để ghi lại giao dịch) và chạy thử nghiệm. Giai đoạn này bắt đầu từ cuối năm 2021 với cái gọi là ‘Mainnet kín’, nơi Pi vẫn chưa thể giao dịch tự do.
Giai đoạn 3: Mở cửa cho thế giới – Đây là lúc Pi Network dự kiến sẽ tung ra ‘Mainnet mở’ vào ngày 20 tháng 2 năm 2025 (tức hôm qua, theo ngày viết bài là 21/2/2025). Khi đó, Pi token được cho là sẽ trở thành thứ mà bạn có thể mua bán, trao đổi như các loại tiền điện tử khác.
Nhưng đây là điểm mấu chốt: cho đến hôm nay, Pi token vẫn chưa có giá trị thực tế. Bạn không thể mang nó ra chợ mua bún bò Huế hay đổi lấy tiền đồng. Nó giống như một lời hứa: "Hãy tin chúng tôi, một ngày nào đó những đồng Pi này sẽ đáng giá!" Và hàng triệu người, bao gồm cả các "Pioneer" (người tiên phong) ở Việt Nam, đã đặt niềm tin vào lời hứa đó.
Tại sao mọi người lại mê Pi? Một chút tâm lý học và ước mơ
Pi Network tận dụng một thứ rất mạnh mẽ: hy vọng. Hãy tưởng tượng bạn là một người bình thường ở Việt Nam – có thể là một sinh viên, một người bán hàng, hay một tài xế Grab. Bạn nghe nói về Bitcoin, loại tiền điện tử đã biến một số người thành triệu phú, nhưng bạn không có tiền mua máy đào hay kiến thức để đầu tư. Rồi Pi xuất hiện, nói rằng: "Bạn không cần gì cả, chỉ cần điện thoại thôi!" Ai mà không thích ý tưởng kiếm tiền miễn phí?
Hơn nữa, Pi còn có hệ thống mời bạn bè. Nếu bạn mời người khác tham gia, bạn được thưởng thêm Pi. Điều này giống như trò tiếp thị đa cấp (multi-level marketing) – bạn càng mời nhiều, bạn càng "giàu" trong thế giới Pi. Ở Việt Nam, nơi cộng đồng mạng xã hội rất sôi động, điều này đã tạo ra một cơn sốt. Có những nhóm Facebook với hàng chục nghìn thành viên, nơi mọi người chia sẻ mã mời và mơ về ngày Pi "lên sàn".
Nhưng đây cũng là lúc chúng ta cần dừng lại và tự hỏi: liệu tất cả chỉ là một giấc mơ đẹp, hay có thật sự tiềm năng ở đây?
Pi có gì đặc biệt? Tokenomics và những con số lớn
Pi Network có một kế hoạch phân phối token khá rõ ràng (hay còn gọi là tokenomics) trên giấy của họ. Tổng cộng sẽ có 100 tỷ Pi token được tạo ra. Đây là cách họ chia nó:
80% cho cộng đồng: Những người "đào" Pi (Pioneer), người chạy node (máy tính hỗ trợ mạng lưới), và những người đóng góp khác sẽ nhận phần lớn. Nhưng có một chi tiết: số Pi bạn nhận được giảm dần khi cộng đồng lớn lên. Ví dụ, lúc mới bắt đầu, bạn có thể kiếm 1 Pi mỗi giờ, nhưng giờ đây, con số đó chỉ còn vài cent của Pi mỗi ngày.
20% cho đội ngũ sáng lập: Nhóm phát triển giữ phần này để duy trì dự án, nhưng họ hứa sẽ không "xả" hết một lần để tránh làm giá trị Pi lao dốc.
Vào ngày mainnet mở (20/2/2025), chỉ khoảng 562 triệu trong số 100 tỷ Pi được "mở khóa" để sử dụng, còn lại bị khóa để tránh lạm phát quá nhanh. Nhiều người dùng thậm chí còn tự nguyện khóa Pi của mình thêm vài năm để nhận thưởng cao hơn khi "đào". Nghe có vẻ thông minh, nhưng cũng có rủi ro: nếu Pi không bao giờ có giá trị, thì tất cả chỉ là công cốc.
Nhưng khoan, có gì kỳ lạ không?
Đúng vậy, không phải mọi thứ đều màu hồng. Hãy cùng xem vài "red flag" mà nhiều người, đặc biệt là các chuyên gia ở Việt Nam, đã chỉ ra:
Chưa có giá trị thực: Dù đã ra mắt mainnet mở, Pi vẫn cần được các sàn giao dịch lớn chấp nhận. Hiện tại, có những token "IOU" (viết tắt của I Owe You, một dạng "nợ bạn Pi thật sau này") được giao dịch ở mức $30-$50, nhưng đó chỉ là suy đoán, không phải giá trị chính thức.
Mô hình đa cấp: Cách Pi khuyến khích mời bạn bè khiến nhiều người nghi ngờ nó giống mô hình Ponzi – nơi người mới trả tiền cho người cũ, và nếu không có người mới, cả hệ thống sụp đổ.
Rủi ro dữ liệu: Khi bạn đăng ký Pi, bạn phải làm KYC (xác minh danh tính). Ở Việt Nam, từng có tin đồn về việc dữ liệu cá nhân bị rò rỉ (dù Pi phủ nhận), khiến nhiều người lo ngại thông tin của mình bị bán cho quảng cáo hoặc tệ hơn.
Chưa minh bạch hoàn toàn: Không như Bitcoin hay Ethereum, nơi mã nguồn mở cho mọi người kiểm tra, Pi vẫn giữ nhiều thứ trong bóng tối. Blockchain của họ dùng thuật toán SCP (Stellar Consensus Protocol), nhưng chi tiết kỹ thuật vẫn chưa rõ ràng với người ngoài.
Chính phủ luôn cảnh báo về tiền điện tử không hợp pháp, và nhiều chuyên gia cũng đưa ra nhận định là: Pi thiếu minh bạch, cẩn thận kẻo mất cả chì lẫn chài; có sức chơi, có sức chịu.
Pi trong mắt người Việt: Cơ hội hay cạm bẫy?
Ở Việt Nam, Pi đã trở thành một hiện tượng. Nó từng nằm trong top ứng dụng được tải nhiều nhất trên iOS vào năm 2021, và đến nay, hàng triệu người vẫn kiên nhẫn nhấn nút mỗi ngày. Có người mơ về ngày Pi đạt $1, hay thậm chí $100 như Bitcoin ngày xưa. (Thực tế đã chứng minh giấc mơ đã được phần nào đó, vì đồng Pi có lúc đã đạt mốc ~$3 sau đó rớt xuống). Một số cửa hàng nhỏ ở Việt Nam thậm chí đã thử chấp nhận Pi làm thanh toán (dù không chính thức), với giá "thỏa thuận" khoảng 100.000 đồng/Pi.
Nhưng cũng có nhiều người hoài nghi. Các chuyên gia tài chính và KOLs cũng có nhiều cảnh báo với các thông điệp: "Không có bữa trưa miễn phí đâu. Bạn bỏ thời gian, dữ liệu, và niềm tin – nhưng chưa chắc đã được gì." Chính quyền cũng có điều tra các nhóm Pi, vì các quan ngại liên quan đến lừa đảo, đa cấp, trá hình. Mấy cái này thì ai đọc báo kiểm chứng nha.
Vậy Pi có đáng để thử không?
Hãy tưởng tượng Pi như một vé số. Bạn không mất tiền mua vé (chỉ mất vài giây mỗi ngày và chút dung lượng điện thoại), nhưng phần thưởng có thể là 0 hoặc… ai biết được, có thể là một khoản lớn? Nếu bạn thích cảm giác hồi hộp và không ngại rủi ro, thì tham gia Pi giống như một cuộc phiêu lưu nhỏ. Nhưng nếu bạn là người cẩn thận, có lẽ bạn sẽ muốn chờ xem liệu Pi có thực sự "cất cánh" hay chỉ là một giấc mơ đẹp mà thôi.
Cần nhớ rằng niềm tin và hi vọng sẽ tạo nên nhiều thứ có giá trị từ ‘mớ giấy lộn’. Và ngược lại.
Một khi bạn đã chọn một điều gì thì bạn đã cho nó giá trị; vậy nên trước tiên hãy đầu tư vào trí óc và bản thân mình để hiểu được giá trị của thứ mình chọn đầu tư. Và còn gì đầu tư hay hơn là đăng ký newsletter này để mở mang đầu óc, và chia sẻ nó cho bạn bè.
Ngày 20/2/2025 vừa qua đánh dấu bước ngoặt lớn với mainnet mở, nhưng câu hỏi lớn vẫn còn: Pi sẽ trở thành "Bitcoin tiếp theo" hay chỉ là một trò chơi công nghệ thú vị? Chỉ thời gian mới trả lời được.
BONUS:
Đây không phải lời khuyên đầu tư. Hồn ai nấy giữ, tiền ai nấy xài. Đừng chơi ngu. Cái gì quan trọng thì nói x2.
Thân,
Trí 👋🏼